Muốn phòng bệnh viêm mũi dị ứng có hiệu quả, tốt nhất là tránh các tác nhân gây bệnh, tránh hít phải khói, bụi, phấn hoa, cánh bướm, lông thú, sơn, xăng dầu, hơi hóa chất…
Nguyên nhân bệnh viêm mũi dị ứng
Nguyên nhân thường gặp nhất của viêm mũi dị ứng là:
Các chất gây dị ứng trong nhà: bụi, vật nuôi trong nhà, gián, nấm mốc. Nấm mốc phát ra các bào tử nhỏ xâm nhập trong mũi và 2 phế quản. Loại thường gặp nhất, mặc dù nói chung là không phổ biến trong các nguyên nhân là Alternaria, Cladosporium, Aspergillus và Penicillium.
Các chất gây dị ứng trong không khí: phấn hoa lúa, phấn hoa cỏ (armoise) phấn hoa từ cây…
Các chất gây dị ứng nghề nghiệp: cao su, thợ làm bánh (bột), thợ cắt tóc (chất persulfates), nhà sinh vật học, bác sĩ thú y (động vật) …
Các chất gây dị ứng chéo như nhựa mủ cây chuối, kiwi, trái bơ là rất phổ biến, đặc biệt là đối với phấn hoa Betulaceae (hạt nhân chiên như đào, táo, cà rốt, rau mùi tây, cần tây…). Danh sách các chất gây dị ứng chéo rất dài. Không có mối quan hệ chéo rõ ràng giữa các dị nguyên trong không khí và dị nguyên thức ăn. Bệnh nhân nên được hỏi về sự tồn tại của các phản ứng với thức ăn như sưng môi, vết phỏng, cảm giác kim châm hoặc phồng lưỡi hoặc cổ họng khi ăn uống có thể là nguồn gốc gây ra dị ứng chéo.
Những triệu chứng
Viêm mũi dị ứng có 2 thể: chu kỳ và không có chu kỳ
Thể bệnh có chu kỳ: thường xảy ra đột ngột về đầu mùa lạnh hay đầu mùa nóng, bệnh nhân thấy nhột cay trong mũi, hắt hơi liên tục vài chục cái, cay mắt, đỏ mắt, chảy nước mắt. Sau đó mũi chảy nước đầm đìa, nước mũi trong như nước lã. Người bệnh còn có cảm giác rát bỏng ở kết mạc, vòm họng, bị nặng đầu, mệt mỏi uể oải, sợ ánh sáng, nên thường tìm chỗ tối để nằm. Cơn dị ứng xuất hiện nhiều lần trong ngày, tối dịu đi, bệnh kéo dài trong vài ngày đến 1 tuần rồi tự biến mất. Hàng năm vào đúng thời kỳ đó bệnh lại tái diễn, có những bệnh nhân bị bệnh hàng chục năm. Ở một số bệnh nhân cao tuổi, do bệnh kéo dài nhiều năm, tổn thương làm cho niêm mạc mũi thoái hóa, phù nề gây ngạt mũi; các xương xoăn mũi to phình lên, xen với những polype.
Thể bệnh không có chu kỳ: hay gặp nhất, bệnh nhân thường bị sổ mũi vào sáng sớm thức dậy, giảm đi trong ngày, tái phát khi gặp gió, gặp lạnh, tiếp xúc với bụi. Thời kỳ đầu nước mũi trong, thời gian sau đó đặc lại thành mủ, nước mũi chảy thành từng đợt, có khi viêm loét vùng tiền đình mũi; hắt hơi hàng tràng, trường hợp nặng hắt hơi liên tục nhiều giờ trong ngày, gây mệt mỏi, giảm trí nhớ; ngạt mũi thay đổi tùy theo thời gian, thời tiết và theo mùa; do nghẹt mũi bệnh nhân phải thở bằng miệng dẫn đến viêm họng, viêm phế quản; các triệu chứng ngứa trong mũi, đau thắt ở gốc mũi, do tiết dịch ứ đọng trong vòm họng nên bệnh nhân luôn phải khạc nhổ; niêm mạc mũi phù nề, nhợt nhạt, phủ dịch nhầy loãng, hoặc mủ đặc, màu trắng hoặc vàng, xanh khi có bội nhiễm vi khuẩn; niêm mạc mũi bị thoái hóa biến thành polype to, nhẵn.
Tránh xa các tác nhân gây bệnh để phòng ngừa
Muốn phòng bệnh viêm mũi dị ứng có hiệu quả, tốt nhất là tránh các tác nhân gây bệnh, tránh hít phải khói, bụi, phấn hoa, cánh bướm, lông thú, sơn ta, xăng dầu, hơi hóa chất…
Kiểm soát môi trường: giữ nhà cửa luôn thoáng mát, sạch sẽ, thường xuyên giặt giũ áo quần, chăn màn, không nuôi súc vật trong nhà; tránh tiếp xúc bụi, khói thuốc, khói xe, nước hoa, hoá chất (nước hồ bơi). Ra đường nên mang khẩu trang, về nhà nên tắm gội để loại bỏ dị nguyên, nhỏ rửa mũi bằng dung dịch nước muối sinh lý. Vào mùa có phấn hoa nên đóng kín cửa nhà, hạn chế ra ngoài.
Về ăn uống, cần tránh thức ăn có thể gây dị ứng như: nhộng tằm, cá ngừ, tôm, cua, ghẹ… Với người cao tuổi cũng không nên chủ quan phơi trần ra gió mưa rét ướt. Đồng thời không nên kiêng khem quá làm cho cơ thể yếu đuối, kém sức chịu đựng với mọi thay đổi của thời tiết. Bệnh nhân cần rèn luyện thân thể bằng việc tập thể dục thể thao vừa sức thường xuyên cũng là biện pháp phòng bệnh có hiệu quả tốt.
Nguồn: BS. Phạm Thắng – Sức Khỏe và Đời Sống
